文章基本信息

标题：Koncept javnog interesa i javnog dobra u urbanističkom i prostornom planiranju
本地全文：下载
作者：Petovar, Ksenija ; Vujošević, Miodrag
期刊名称：Sociology and Space
印刷版ISSN：1846-5526
出版年度：2008
卷号：46
期号：1 (179)
页码：23-51
出版社：Institute for social research in Zagreb
摘要：U promenama pozicije urbanističkog i prostornog planiranja do koga je došlo u državama u procesu tranzicije, pokazalo se da je koncept “postsocijalističkih” javnih interesa otvoren u svakom od osnovnih i glavnih značenja, što implicira da treba izgraditi, na teorijskom nivou i u planskoj heuristici, šire prihvaćeni okvir koji bi mogao poslužiti i kao zajednički imenitelj za većinu aktera, za kako tako prihvatljivo definisanje i uravnoteženje individualnih (parcijalnih) i zajedničkih interesa u donošenju, pripremanju i ostvarivanju odluka na raznim nivoima planiranja. Evidentno je da u postojećim tranzicijskim uslovima ima malo toga za šta se unapred sa sigurnošću može ustvrditi da predstavlja javni ili opšti interes, a šta, pak, to nije. Kvalitet odluka i njihova šira ili uža društvena relevantnost suštinski zavisi od kvaliteta planske komunikacije i interakcije, pa su stoga njene karakteristike jednako važne za konstituisanje javnog interesa. Javni interes nije prosti zbir niti rezultat pojedinačnih interesa, već postoje drugi suštinski uslovi u definisanju pojma javni interes, a naročito je značajna uloga planske komunikacije za konstituisanje javnog interesa iz interakcije individualnih. U radu se polazi od jednog pojednostavljenja za koje većina autoritativnih komentatora smatra da je opravdano, naime, izjednačava se pojam javnog interesa i javnog dobra. Takođe, ukazuje se na ugroženi legitimitet planiranja, koji prati slom ranijih (“socijalističkih”) javnih interesa. Razrešavanje ovog problema od suštinske je važnosti za budućnost planiranja ne samo u zemljama u postsocijalističkoj tranziciji, nego i za razvojne procese u razvijenim demokratskim zajednicama, nakon urušavanja koncepta države sa socijalnim staranjem i evidentnih socijalnih posledica koje je doneo new right approach. U frontalnom nastupu svojevrsnog socijal-darvinizma, u uslovima tzv. “proto”, tj., nekonsolidovane demokratije, “divljeg” tržišta i “divlje” privatizacije, i nerazvijenog građanskog društva, a naročito na sve načine ograničavanog javnog uvida i javnog polja, većina aktera ne postupa po pravilima Habermasove “nesputane komunikacije”, već se vlada prema drugim društvenim obrascima, za koje su karakteristični individualna i grupna sebičnost, manipulacija i tzv. “sistematska i organizovana mobilizacija pristrasnosti”. Utakvim okolnostima, čini se važnim pitanje šta se uopšte može očekivati od novih pristupa u planiranju, a naročito od paradigme komunikacijskog odnosno kolaborativnog planiranja i na koji način može šira participacija javnosti pomoći boljoj, tj., demokratičnijoj i kvalitetnijoj planskoj praksi? U radu se pokazuje da se, usprkos manjkavostima novih pristupa, u planiranju veoma dobro može iskoristiti racionalni i produktivni potencijal novih pristupa u planiranju. Za razvoj emancipatorskog i modernizatorskog planiranja od suštinske važnosti je da planeri-istraživači igraju na kartu javnosti, kontrole od strane javnosti, zaštite javnog interesa i participacije koja tome vodi, a naročito one u kojoj važnu ulogu imaju građani.
关键词：urbanističko i prostorno planiranje; javni interesi; javno dobro; participacija