文章基本信息

标题：Orta Asya'da Tütekli (Kýrlangýç) Örtünün Kökeni ve Tarihî Geliþim Aþamalarý Üzerine bir Deðerlendirme
其他标题：An Assessment on the origin of the lantern roof and its historical development stages in Central Asia
本地全文：下载
作者：Mehmet Kutlu
期刊名称：History Studies : International Journal of History
印刷版ISSN：1309-4688
电子版ISSN：1309-4173
出版年度：2020
卷号：12
期号：5
DOI：10.9737/hist.2020.928
出版社：History Studies : International Journal of History
摘要：Ahþap tütekli örtü baþta Orta Asya, Sibirya, Kafkasya ve Anadolu coðrafyalarý olmak üzere oldukça geniþ alanlara yayýlmýþ bir mimari unsurdur. Gerek geleneksel konut mimarisinin yaný sýra anýtsal ve dini mimaride yaygýn kullanýmý bulunmaktadýr. Þimdiye kadar yapýlan çalýþmalarda Kuzey Asya kökenli bir uygulama olduðu ve diðer bölgelere Orta Asya üzerinden daðýldýðý ifade edilmiþtir. Ancak bu görüþün arkeolojik verilerin ýþýðýnda ve tarihi süreç içinde kronolojik geliþimi ortaya konulamamýþtýr. Bu çalýþma arkeolojik veriler ýþýðýnda kronolojik olarak ahþap tütekli örtüyü ele alarak söz konusu alana katký sunmayý amaçlamaktadýr. Arkeolojik kazýlardan elde edilen bilgilere göre bilinen en erken tarihli ahþap tütekli örtü uygulamasý, Kuzey Kazakistan'da tespit edilmiþtir. Kalkolitik döneme tarihlenen Botay yerleþiminde M.Ö. 3700-3500 yýllarýna tarihlenen konutlarýn ahþap tütekli örtüye sahip olduðu ortaya konulmuþtur. Botay'da M.Ö. 1500 yýllarýna kadar aralýksýz devam eden yerleþime ait yüzlerce konutta bu örtünün uygulanmaya devam edilmiþtir. Arkeolojik veriler ýþýðýnda Tunç Çaðýn'dan itibaren bu örtü uygulamasýnýn Botay'dan batýya Urallar ve Kafkasya'ya üzerinden Karadeniz'in kuzeyine, diðer yönden Altaylar ve Sibirya'nýn derinliklerine, güneye doðru ise Orta ve Güney Kazakistan'a, daha sonra oradan Doðu Türkistan, Özbekistan ve Tacikistan'a doðru yayýldýðý anlaþýlmýþtýr. Kazakistan ve Sibirya bölgelerinde yerel mimarinin geleneksel bir unsuru haline gelerek günümüze kadar kültürel sürekliliðin bir göstergesi olarak uygulanmaktadýr
其他摘要：The wooden "lantern roof" or "swallow dome" is an architectural element spread over a wide area, particularly in the Central Asia, Siberia, Caucasus and Anatolia. It has widespread use in monumental and religious as well as vernacular architecture. In the studies carried out so far, it is stated that swallow dome is an application originating from the North Asia and distributed to the other regions through Central Asia. However, chronological development of the lantern roof, has not been addressed within the context of archaeologic data and historical process. The aim of current study is to contribute to the area by discussing the development of wooden lantern roof chronologically in the light of archaeological data. According to the information obtained from archaeological excavations, the earliest known wooden lantern roof was determined in North Kazakhstan. It has been revealed that the pit-houses at the Chalcolithic Botai settlement dated to 3700-3500 BC had lantern roofs. This roof technique had been continuously applied until 1500 BC in hundreds of houses revealed at Botai settlement. Starting from the Bronze Age the lantern roof spread from Botai to the Central, Eastern and Southern Kazakhstan, through the Altai Mountains to the depths of Siberia, in the west to the Ural area, through the Caucasus to the Black Sea region and later through the Eastern and Southern Kazakhstan to the Eastern Turkistan, Uzbekistan and Tajikistan. The lantern roof has become a traditional element of vernacular architecture in Kazakhstan and Siberia regions and has been used as an indicator of cultural continuity until nowadays.
关键词：Orta Asya; Kazakistan; Sibirya; geleneksel mimari; ahþap tütekli örtü
其他关键词：Central Asia; Kazakhstan; Siberia; vernacular architecture; lantern roof