摘要:Öğrenen, neyi niçin öğrendiğini, niçin konuştuğunu, yazdığını, okuduğunu bilmelidir. Her öğrenme durumuyla ilgili belli hedefler, amaçlar ve stratejiler olması gerekir. Okuma stratejileri; okuyucuların okuma öncesi, sırası ve sonrasında metni iyice anlamak ya da okuma sürecinde karşılaşılabilecek sorunları önlemek, tanımlamak veya çözmek amaçlı kullandıkları bilişsel eylemlerdir. Okuma alanında birçok yöntem ve strateji mevcuttur. Üstbilişsel okuma stratejileri de bunlardan biri olup, öğrencilerin okuma süreçlerini izlemelerini ve kontrol etmelerini kolaylaştırarak kendilerini, kontrol ederek okuma süreçlerini düzenleme şansı tanır. Bireylere üstbilişsel okuma stratejilerini öğretme konusunda en etkili kişiler öğretmenlerdir ve bunun temeli ilkokulda atılır. Sınıf öğretmenlerinin üstbilişsel okuma stratejilerini öğrencilerine kazandırmaları geleceğe yatırım olup, yetiştirilen neslin nitelikleri açısından oldukça önemlidir. Bugüne kadar alanda yapılan çalışmalarda okuyucu olarak öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ya da öğrenenlerin üstbilişsel okuma stratejilerini ne ölçüde kullandıkları ortaya konulmasına rağmen (Çeçen, Alver, 2011; Kana, 2014; Kızılay, 2011; Sucu, 2009; Muhtar, 2006, Başaran, 2013; Saraç, 2010; Ateş, 2013; Ataalkın, 2012; Kanmaz, 2002; Bozkurt, 2013; Çakıroğlu, 2007; Babacan, 2012; Dilci, Kaya, 2012; Özcan, 2007) bu konuda ne ölçüde model olduklarına ilişkin görüşlerini içeren bir alan çalışmasına rastlanmamıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, alanda farklı çalışmalarda da kullanılabilecek özgün, sınıf öğretmenlerinin üstbilişsel okuma stratejileri öğretimine yönelik görüşlerini içeren güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaçla yapılan literatür taramasının ardından, araştırmacılar tarafından önerilen maddeler alan uzmanlarının görüşüne sunulmuştur. Bu bağlamda anket, 2016 bahar öğretim döneminde Giresun Üniversitesinde öğrenimlerini sürdüren sınıf öğretmenliği ve Türkçe öğretmenliği bölümü üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencileri ile aynı fakültede pedagojik formasyon eğitimi alan edebiyat grubuna uygulanmıştır. Toplanan yanıtlara sırasıyla açımlayıcı (AF) ve doğrulayıcı (DFA) faktör analizi yapılmıştır (AF için 219 kişiden, DFA için ise 328 kişiden veri toplanmıştır). AFA sonucunda, ölçeğin 25 madde ve dört alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir. Dört faktör toplam varyansın %54,17’sini açıklamaktadır. Diğer veri seti ile yapılan DFA sonucunun kabul edilebilir uyum değerlerine sahip olduğu gözlenmiştir (χ2/sd: 2.95, RMSEA: .07, AGFI: .80, EFI: .84, CFI: .83, IFI: .83). Yapılan analizler “Üstbilişsel Okuma Stratejileri Kullandırma Ölçeği (ÜOSKÖ)”nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.
其他摘要:Learner should know why and what for he/she learned, talked, wrote and read. For each learning status there must be certain goals, objectives and strategies. Reading strategies -through pre, while and post- are cognitive actions that are used to understand the text thoroughly understand or avoid, identify and solve the problems encounterded in the process of reading. There are many methods and strategies in reading. Metacognitive reading strategies is just one of them, it facilitating students’ reading process, let them to monitor, control and gives them chance to edit their reading process. Most effective people for teaching metacognitive reading strategies are teachers and the basis for this is laid in primary school. To teach metacognitive reading strategies to students is the future investment, and its very important in terms of the qualities of future generation. Although there are many studies, as a reader -teachers, prospective teachers or readers- what extend do they use metacognitive reading strategies (Çeçen, Alver, 2011; Kana, 2014; Kızılay, 2011; Sucu, 2009; Muhtar, 2006, Başaran, 2013; Saraç, 2010; Ateş, 2013; Ataalkın, 2012; Kanmaz, 2002; Bozkurt, 2013; Çakıroğlu, 2007; Babacan, 2012; Dilci, Kaya, 2012; Özcan, 2007), there was no work in the area including their views on this issue to what extend they are being a model. In this direction, the purpose of this study is to develop a reliable and valid measurement instrument that includes opinions of teachers according to teaching of metacognitive reading strategies. For this purpose, after a literature search, scale items which were proposed by the researchers presented the opinion of field experts. In this context, draft has been applied to third and fourth grade elementary, Turkish and pedagogical training –Turkish literature- students at the University of Giresun during spring 2016 academic year. To collected responses, exploratory (EFA) and confirmatory (CFA) factor analysis was performed respectively (data was collected from 219 students for EFA, from 328 students for CFA). According to EFA result, scale is 25 items and consists of four subscales. Four factors explain the 54,17% of the total varience. CFA that is made by other data set result showed acceptable compliance values (χ2/sd: 2.95, RMSEA: .07, AGFI: .80, EFI: .84, CFI: .83, IFI: .83). The analysis in accordance with “Metacognitive Reading Strategies Utility Scale” shows that the scale is valid and reliable instrument.
关键词:üstbiliş; üstbilişsel okuma stratejileri; üstbilişsel okuma stratejileri kullandırma
其他关键词:metacognition; metacognitive reading strategies; utilization of metaconitive reading strategies