文章基本信息

标题：Tarih-i Beyhakî’deki Türkçe Unsurlar Üzerine
其他标题：On the Turkic elements of Tarih-i Beyhakî
本地全文：下载
作者：Mehdi REZAEI
期刊名称：Journal of Turkish Studies
印刷版ISSN：1308-2140
出版年度：2013
卷号：8
期号：8
页码：1087-1095
DOI：10.7827/TurkishStudies.5224
出版社：Turkish studies publisher
摘要：Türklerin tarihini, Türk dilinin izini ve kelime hazinesini sadece Türkçe yazılan eserlerde değil, diğer dillerde yazılan tarihi eserlerde de aramak gerekir. Bu tür çalışmalar, Türklerin devlet düzeneği, gelenek görenekleri, haklarındaki tarihi bilgileri öğrenmek yanında, tarihi şahsiyetleri tanıtmakta, dil ilişkilerini incelemekte, Türkçeden diğer dillere giren söz varlığını tespit etmekte de yardımcı olacaktır. Türkçenin ilk izleri Eski Çin metinlerinde bulunsa da yoğun dil ilişkileri daha sonraki yüzyıllarda Farsçayla olmuştur. Farsçayla Türkçenin ciddi ilişkisi daha çok Gazneliler döneminde başlamıştır. Daha sonraki yüzyıllarda bu ilişki yoğun bir biçimde devam etmiştir. Bugün Farsçada yüzlerce Türkçe kelime ve Türkçede yüzlerce Farsça kelimenin bulunması, söz konusu tarihi dil ilişkisine en önemli kanıttır. Tarih boyunca komşu olan bu iki dil, kimi zamanlar da içiçe yaşamışlardır. Bu komşuluk ve birliktelik sonucunda iki dil doğal olarak birbirinden etkilenmiştir. Bu etkilenme olayının en geniş alanı da kelime alış verişinde olmuştur. Zaman akışıyla bu sözcüklerin bir kısmı her iki dilde kullanımdan düşse de, büyük bir bölümü günümüzde her iki halkın dilinde dolaşmaktadır. Bu çalışmada, iki dilin yoğun ilişkiye başlanış tarihine ait Tarih-i Beyhakî (XI. yüzyılın ilk yarısı) konumuz doğrultusunda incelenmiştir. Farsça yazılan bu Eserde Türkçeye ait olan bütün dil malzemeleri bir araya getirilmiştir. Türkçe ve Farsçanın önemli sözlüklerine, tarihi eserlerine dayanarak; kimi durumlarda sözcüklerin tahlili yapılmıştır.
其他摘要：The history of Turks and the traces of Turkish language and lexicon not only should be sought in the texts written in Turkish but also in historical texts written in other languages. Those texts, in addition to setting forth of some historical knowledge of governmental structure and traditions in Turks, will help us to examine language contacts of Turkish and to introduce historical figures. Even if the very first traces of Turkish are in Old Chinese texts, the deeper language contact happened following centuries with the Persian language. The first serious contact between Turkish and Persian language took place in the era of Gaznawids. This contact deeply continued in following centuries. The most significant proof of this historical language contact is hundreds of loanwords adopted bilaterally in Turkish and Persian. These both languages being neighbor to each other for a long while, intertwined at times. As a result of neighborhood and contact, these languages naturally influenced each other. The widest part of this influence appeared as lexical exchange. Although the some part of these borrowed elements lost their currency in both languages, the biggest part of them still survive in both sides of those peoples. In this paper, the work Tarih-i Beyhakî (the first half of XI.th century), which belonged to the date the contact occurred, is surveyed in the scope of language contact. All of the Turkic material of this Persian work has been collected. And some words have been analyzed by considering eminent dictionaries of both Turkish and Persian.
关键词：Gazneliler; Tarih-i Beyhakî; Türkçe Sözcükler
其他关键词：Gaznawids; Tarih-i Beyhakî; Turkish words.