文章基本信息

标题：کاربرد و مقایسه الگوی اعتقاد بهداشتی و تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده در پیشگویی عوامل مرتبط با استفاده از کمربند ایمنی در رانندگان شهر سبزوار
其他标题：Application and Comparison of the Theories of Health Belief Model and Planned Behavior in Determining the Predictive Factors Associated with Seat Belt Use among Drivers in Sabzevar
本地全文：下载
作者：Ali Mehri ; Zeynab Sedighi Somea Koochak
期刊名称：Iranian Journal of Medical Education
印刷版ISSN：1608-9359
电子版ISSN：1735-8892
出版年度：2012
卷号：11
期号：7
页码：806-818
语种：Persian
出版社：Isfahan University of Medical Sciences
摘要：مقدمه: بعد از بیماری‌های قلبی، حوادث ترافیکی دومین علت مرگ و میر در کشور هستند. در حالی که استفاده از کمربند ایمنی خطر مرگ و میر را حدود 50-41 درصد کاهش می‌دهد، میزان استفاده از کمربند ایمنی در ایران حدود 56-3 درصد گزارش شده است. این مطالعه با هدف تعیین پیشگویی‌کننده‌های استفاده از کمربند ایمنی در رانندگان شهر سبزوار براساس الگوی اعتقاد بهداشتی و تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده انجام شد. روش‌ها: در این مطالعه توصیفی–تحلیلی که به صورت مقطعی انجام شد تعداد 340 نفر از رانندگان شهر سبزوار به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای (35×10) انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌ای استفاده شد که براساس الگوهای مورد بررسی طراحی و به صورت خود ایفا تکمیل گردید. روایی پرسشنامه از طریق پانل خبرگان و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ تعیین شد (83-65/0). برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های توصیفی و تحلیلی (ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز مسیر مبتنی بر رگرسیون و T test، ANOVA) استفاده گردید. نتایج: میانگین نمره گزارش شده توسط افراد در مورد استفاده از کمربند ایمنی، معادل 63 درصد نمره حداکثر از پرسشنامه بود. اختلاف معناداری در نمره استفاده از کمربند ایمنی بر اساس سطح تحصیلات مشاهده گردید. به طوری که با بالارفتن سطح تحصیلات میزان استفاده از کمربند ایمنی افزایش می‌یافت. همبستگی معناداری بین متغیرهای الگوی مورد بررسی (به جز شدت درک شده) با قصد استفاده از کمربند ایمنی مشاهده گردید(01/0>P). متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده (9/37 درصد) بهتر از متغیرهای الگوی اعتقاد بهداشتی (4/15 درصد) واریانس قصد استفاده از کمربند ایمنی را توضیح می‌دادند. در بین متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده و الگوی اعتقاد بهداشتی، اثر مستقیم هنجارهای انتزاعی (313/0=β) و راهنما برای عمل (210/0= β) بیش از سایر متغیرها بود. نتیجه‌گیری: میزان استفاده از کمربند ایمنی در جامعه مورد بررسی در حد متوسط بود که با توجه به آمار بالای مرگ و میر ناشی از وسایل نقلیه در کشور و نقش کمربند ایمنی در کاهش مرگ و میر باید میزان استفاده از آن افزایش یابد. در برنامه‌های آموزشی ارتقادهنده استفاده از کمربند ایمنی، تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بهتر از الگوی اعتقاد بهداشتی می‌تواند به عنوان الگوی نظری برای پیش‌بینی قصد استفاده از کمربند ایمنی به کار رود.
其他摘要：Introduction: After heart diseases, traffic accidents are the main leading cause of mortality in the country. This is while seat belt use can significantly decrease the risk of mortality up to 41 to 50 percent. The rate of seat belt use among Iranian drivers is reported to be 3 to 56 percent. This study aimed to determine the predictive factors of seat belt use among drivers of Sabzevar based on Health Belief Model (HBM) and Theory of Planned Behavior (TPB). Methods: A clustered (10×35) sample of 340 drivers in Sabzevar town was surveyed in this descriptive analytical study. Data was collected using a self-administered questionnaire designed according to TPB and HBM. An experts panel approved its validity, and its reliability was verified by Cronbach Alpha test (α=0.65%-0.83%). Data was analyzed using Spearman coefficient, ANOVA, t test, and path analysisvia regression. Results: The subjects’ self-reported mean score of seat belt use was 63% of maximum score of the scale. Significant difference was found in seat belt use among different educational levels as the higher the educational level, the more score for seat belt use. A significant correlation was observed between variables of TPB and HBM (except perceived severity) and intention to wear sealt belt (p<0.01). The variables of TPB explained the variance of intention of seat belt use better (37.9%) than that of HBM (15.4%). Among variables of the two models, abstract norms (β=0.313) and cue to action (β=0.210) had more direct effects. Conclusion: Seat belt use among the subjects was in an average level. According to the high mortality due to transporation vehicles in country and the effective preventive role of seat belt, the use of this device should be enhanced. As a theoretical framework in instructional programs which are intended to propound seat belt use, TPB could be applied better than HBM to predict the intention of seat belt use.
关键词：کمربند ایمنی; الگوی اعتقاد بهداشتی; تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده; آموزش بهداشت
其他关键词：Seat belt; Health Belief Model; Theorry of Planned Behavior; Health Education