首页    期刊浏览 2024年12月02日 星期一
登录注册

文章基本信息

  • 标题:روانپزشکی از راه دور و کاربرد آن در ايران
  • 其他标题:Telepsychiatry and Its Application in Iran
  • 本地全文:下载
  • 作者:shahrzad Mazhari ; Kambiz Bahaedin Beigi
  • 期刊名称:Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology
  • 印刷版ISSN:1735-4315
  • 电子版ISSN:2228-7515
  • 出版年度:2012
  • 卷号:17
  • 期号:4
  • 页码:336-338
  • 语种:Persian
  • 出版社:Tehran University of Medical Sciences
  • 摘要:

    ارايه خدمات بهداشتی و درمانی در جهان، متأثر از پيشرفتهای دهه گذشته در فنآوری اطلاعات و ارتباطات تغيير و تحولاتی يافته است. يکی از مهمترين اين پيشرفتها، کاربرد پزشکی از راه دور1 است، که به اين صورت تعريف شده است: تبادل اطلاعات از راه دور با هدف تسهيل مراقبت بالينی (هرش2 و همکاران، 2006). اين دانش در زمينههای گوناگون به کمک پزشکان و مديران بهداشتی و درمانی آمده است. افزايش روزافزون واژههايی مانند پوستشناسی از راه دور3، آسيبشناسی از راه دور4 و قلبشناسی از راه دور5 نشانگر کاربرد فنآوری ارتباطات در زمينه پزشکی است. از موفقترين حوزههای تخصصی پزشکی که پزشکی از راه دور را تجربه کرده، روانپزشکی است، که روانپزشکی از راه دور6 نام گرفته است. روانپزشکی از راه دور بهصورت ارايه مراقبت روانشناختی و تبادل اطلاعات مراقبت روانی، با هدف فراهم‌آوردن خدمات روانپزشکی در مناطق دورافتاده تعريف شده است (نُرمن7، 2006؛ مکگينتی8، سعيد9، سيمونز10 و يلديريم11، 2006)، که مانند ديگر شاخههای پزشکی از راه دور به سه صورت انجام ميشود (هرش و همکاران، 2006): ذخيره و ارسال12، زمان واقعی13 و دورگه14 (ترکيب دو روش پيشين). در روش نخست، انجام مشاوره بهصورت ناهمزمان انجام ميشود؛ شرح حال بيمار به همراه ساير مدارک لازم، از جمله تستهای آزمايشگاهی و حتی تصاوير و کليپهای کوتاه ويديويی مصاحبه با بيمار، بهوسيله يکی از فنآوريهای ارتباطی برای پزشک متخصص ارسال ميشود. سپس پزشک متخصص با بررسی اطلاعات، توصيههايی برای پزشک عمومی يا فرد ارجاعدهنده ميفرستد. در روش دوم، مشاوره بهصورت زنده و همزمان و بهوسيله سامانه ويديو- کنفرانس و با خط معمولی تلفن انجام ميشود. در اين روش جدا از جنبه مسافت، امکان صحبت پزشک و بيمار با يکديگر وجود دارد و اين امر معمولاً با حضور نفر سوم، که پزشک عمومی يا کارشناس آموزشديده است، تسهيل ميشود. در روش سوم که ترکيبی از دو روش پيشين است، پس از ارسال خلاصهای از شرح حال بيمار و ساير مدارک برای پزشک متخصص، در صورت نياز، روش همزمان بهکار ميرود (هرش و همکاران، 2006).

    مزايای روانپزشکی از راه دور در ارايه خدمات روانپزشکی عبارت است از: 1- ارايه مشاوره برای مناطق دوردست، با هدف پيشگيری از سفرهای غيرضروری (دسوزا15، 2000)، 2- ارايه مشاوره در فوريتهای روانپزشکی (يلوليس16، بورک17، مارکس18، هيلتی19 و شور20، 2008؛ سوروانيمی21، اجانن22 و سانتاماکی23، 2005)، 3- کمک به بيماران درحال مراقبت در خانه که به دلايل گوناگون خروج آنها از خانه برای مراجعه به روانپزشک دشوار است، همچنين ارايه خدمت به افراد ساکن در سرای سالمندان (ايکلهيمر24، 2008)، 4- ارايه مشاوره روانپزشکی از راه دور برای کودکان (ميرز25، والنتين26 و ملزر27، 2008 )، 5- ارايه مشاوره به افراد زندانی که معمولاً انتقال آنها از زندان به بيمارستان پرهزينه است (آنتوناسی1، بلوچ2، سعيد، يلديريم و تالی3، 2008)، 6- ارايه مشاوره در بلايا، برای پيشگيری از عوارض اختلال استرس پسآسيبی4 (فروه5 و همکاران 2007) و 7- آموزش کارکنان سامانه بهداشتی (زفتل6 و همکاران، 2008).

    به نظر میرسد بهکارگيری روانپزشکی از راه دور در ايران، مشوقها و موانعی پيشرو دارد؛ برای نمونه تمايل بيشتر متخصصان برای زندگی در شهرهای بزرگ و از سوی ديگر گستردگی جغرافيايی، پراکندگی جمعيتی و وجود مناطق محروم در کشور، همچنين وجود زيرساختهای نسبتاً خوب مخابراتی در کشور، از مشوقهای بهکارگيری روانپزشکی از راه دور است. از سوی ديگر مباحث مربوط به چگونگی پرداخت هزينهها به پزشکان متخصص، مسايل مربوط به بيمه، مسايل فرهنگی و موضوع بسيار بااهميت محرمانهماندن و امنيت اطلاعات، از موانع کاربرد اين سامانه است (هايلی7، اُهينما8 و روين9، 2009). بنابراين بهنظر ميرسد به بررسيهای گسترده آمادگيسنجی، نيازسنجی و امکان‌سنجی برای به‌کارگيری فنآوريهای ارتباطی در ارايه خدمات روانپزشکی در کشور نياز است. در سالهای پيشين پژوهشگران تلاش کردهاند با انجام بررسيهای مروری معمولی يا مرور ساختيافته، به پرسشهای گوناگون در زمينه روانپزشکی از راه دور پاسخ دهند (هيلر10، گنگور11 و بچلدر12، 2005)، ولی برخی از پرسشها همچنان باقی مانده است، که بهويژه برای کشورهای در حال توسعه، مانند ايران اهميت دارد؛ برای نمونه هنوز روشن نيست آيا روانپزشکی از راه دور در کشورهای درحالتوسعه و بهويژه در کشورهای خاورميانه چه وضعيتی خواهد داشت؟ از ديدگاه يک روانپزشک يا يک مدير بهداشتی و درمانی در ايران، که امکان بهکارگيری فنآوری اطلاعات و ارتباطات برای ارايه مشاوره روانپزشکی از راه دور را بررسی ميکند، پرسشهايی پيش ميآيد که پاسخ آنها در تصميمگيری بسيار مؤثر است؛ تفاوت دقت تشخيصی و درمانی در دو روش از راه دور و رودررو13 چه‌قدر است؟ تأثير مشاوره از راه دور بر هزينههای سامانه بهداشتی و بيماران چگونه است؟ وضعيت رضايتمندی بيماران و پزشکان چگونه است؟ و.... نگاهی به بررسيهای انجامشده در اين زمينه نشان ميدهد بيشتر پژوهشها در کشورهای توسعهيافته آمريکايی و اروپايی انجام شده است، که شرايط آنها از جنبههای گوناگون با شرايط کشورهای درحالتوسعه متفاوت و بنابراين تعميم يافتهها غيرمنطقی است. بنابراين بررسی وضعيت کنونی روانپزشکی از راه دور در کشورهای خاورميانه و ايران و ارايه راهکار و پيشنهاد برای به‌کارگرفتن يا نگرفتن اين حوزه بسيار مورد نياز است.
  • 其他摘要:Letter to the Editor
  • 关键词:روانپزشکی; راه دور; ایران
  • 其他关键词:telepsychiatry; application; Iran
国家哲学社会科学文献中心版权所有