هدف: نظر به اهميت تجربه ولع مصرف در تداوم اعتياد به مواد، اين پژوهش با هدف بررسی تعيين تفاوت‌های فعاليت مغزی دو گروه معتادان به هرويين تزريقی پاسخ‌دهنده به نشانه‌های تصويری ايجادکننده ولع مصرف و گروهی که به اين نشانه‌ها پاسخ نمی‌دهند، انجام شده است. روش: در يک بررسی مورد- شاهدی، 26 آزمودنی مرد معتاد به هرويين تزريقی، از ميان معتادان در حال مصرف غيردرمان‌جوی تهرانی انتخاب شدند و پس از انجام يک مصاحبه نيمه‌ساختاريافته و تطبيق با معيارهای DSM-IV برای شرکت در اين بررسی فراخوانده شدند. از هر آزمودنی پرسش‌نامه ويژگی‌های جمعيت‌شناختی، شاخص شدت اعتياد و فرم علايم محروميت پيش از آغاز تصويربرداری، گرفته شد. هر يک از آزمودنی‌ها به‌کمک آزمون تصويری تحريک ولع مصرف، و بهره‌گيری از تصويربرداری رزونانس مغناطيسی عملکردی يا fMRI مورد تصويربرداری عملکردی قرار گرفتند. گزارش فردی ولع مصرف آزمودنی‌ها، پس از پايان جلسه تصويربرداری، توسط يک شاخص آنالوگ بينايی ( VAS) سنجيده شد. هم‌چنين 15 نفر آزمودنی سالم بدون سابقه سوءمصرف مواد به‌عنوان گروه کنترل مورد تصويربرداری عملکردی مغزی قرار گرفتند. تحليل سيگنال تغييرات سطح اکسيژن‌رسانی مغزی (BOLD) به‌دست‌آمده در طی تصويربرداری عملکردی مغزی، توسط نرم افزار FSLTM انجام شد. يافته‌ها:  بين فعاليت شکنج‌های  مغزی آزمودنی‌های پاسخ‌گو و غيرپاسخ‌گو تفاوت معنی‌داری ديده شد (01/0p<). آزمودنی‌های پاسخ‌گو (ولع مصرف بالاتر از 70 در VAS) فعاليت قشر مغز در اين مناطق را نشان دادند: شکنج سينگوليت قدامی‌چپ، شکنج رکتوس قدامی‌چپ، شکنج ميداربيتال فرونتال قدامی‌چپ (مناطق 24، 11 و 25 برودمن)، هسته اکومبنس چپ (منطقه 34 برودمن)، و شکنج سوپريور فرونتال قدامی‌چپ، شکنج سوپريور مديال فرونتال قدامی‌راست، ميدل فرونتال قدامی‌راست (مناطق 10،8و9 برودمن). آزمودنی‌های غيرپاسخ‌گو (ولع مصرف پايين‌تر از 30 در VAS) هيچ تفاوت معنی‌داری در فعاليت مغزی با گروه بهنجار نداشتند. آناليز FEAT نشان داد نمره وضعيت مصرف مواد در شاخص شدت اعتياد (ASI)، با فعاليت مغزی در گروه پاسخ‌گو ارتباط معنی‌دار دارد (01/0p<). نتيجه‌‌گيری: افرادی که به نشانه‌های مربوط به مصرف با ولع مصرف پاسخ نمی‌دهند،‌ همانند گروه بهنجار، فعاليتی در مناطق مربوط در fMRI  نشان نمی‌دهند. در فرآيند القاء ولع مصرف هرويين، که توسط نشانه‌های مربوطه در افراد مصرف‌کننده ايجاد می‌شود، همان مناطق مغزی دخالت دارند که در فرآيند پاداش/تنبيه درگير می‌باشند. سيستم ليمبيک/ پاراليمبيک و لذت/ بازداری در القاء ولع مصرف هرويين شرکت دارند. نتايج اين بررسی در طراحی روش‌های مداخله‌ای در کنترل ولع مصرف اهميت بالايی خواهد داشت.

Objectives: Regarding the importance of craving in the persistence of addiction, this study has been carried out with the aim of determining the differences between the two distinguishable groups of heroin addicts: responders and non-responders to craving cues. Method: In a case-control study, 26 male intravenous heroin addicts were selected from among non-treatment seeker abusing addicts in Tehran, and entered the study after a semi-structured interview and based on DSM-IV criteria. A demographic questionnaire and Addiction Severity Index were administered to all subjects before imaging. Each of the subjects underwent functional imaging with visual cue-induced craving, using functional magnetic resonance imaging (fMRI). Subjective reports of craving were evaluated after the imaging, using Visual Analog Scale (VAS). Also, 15 normal individuals with no history of drug abuse underwent fMRI as the control group. Blood-oxygen-level-dependent (BOLD) signal obtained during fMRI was analyzed using FSL. Results: There was a significant difference in brain activation between responder and non-responder groups (p<0.01). Responder subjects (craving higher than 70 in VAS) demonstrated cortical activation in the following areas: left anterior cingulate gyrus, left anterior rectus gyrus, left anterior mid-orbital frontal gyrus (Broadman areas 24, 11 and 25), left nucleus accumbens (Broadman area 34), and left anterior frontal superior gyrus, right anterior superior medial frontal gyrus, and right anterior middle frontal gyrus (Broadman areas 8, 10 and 9). Non-responder subjects (craving less than 30 in VAS) showed no significant difference in brain activation with normal people. According to FEAT analysis the score of substance abuse in Addiction Severity Index (ASI) has a significant correlation with brain activation in the responder group (P<0.01). Conclusion: Subjects who do not respond to drug cues with craving, like the normal group, do not show activation in related areas in fMRI. In the process of inducing heroin craving through related cues in substance abusers, the same areas involved in reward/punishment process get activated. The limbic/ paralimbic and pleasure/avoidance systems participate in inducing heroin craving.