摘要:مقدمه: ارتقای آموزش بالين و تفکر انتقادی در عرصه نظام آموزش علوم پزشکی کشور همچنان به عنوان چالشی جدی و در خور توجه باقی مانده است. صاحبنظران آموزشی معتقدند که جايگزينی روشهای تدريس اثربخش در آموزش بالينی نظير نقشهکشی مفهومی بالينی با فرايند پرستاری میتواند يکی از راهکارهای عملياتی در جهت توسعه مهارتهای تفکر انتقادی در دانشجويان پرستاری باشد. بنابراين اين پژوهش با هدف مقايسه تأثير نقشهکشی مفهومی بالينی و فرايند پرستاری در توسعه مهارتهای تفکر انتقادی دانشجويان پرستاری انجام شده است. روشها: اين مطالعه يک مطالعه تجربی از نوع کار آزمايی بالينی است. نمونهها شامل 41 دانشجوی پرستاری روزانه ترم 4 دانشکده پرستاری و مامايی اصفهان بودند که به طور تصادفی در دو گروه فرايند پرستاری و نقشهکشی مفهومی بالينی قرار گرفتند. از دانشجويان در هر دو گروه خواسته شد تا در طی کارآموزی هر هفته يک نقشه مفهومی يا يک فرايند پرستاری برای فرد مبتلا به بيماری تهيه کنند. همچنين دانشجويان در روز اول، آخر و يک ماه بعد از کارآموزی به عنوان مبنايی برای اندازهگيری مهارتهای تفکر انتقادی به سؤالات آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کاليفرنيا- فرم ب در مدت 45 دقيقه پاسخ دادند. برای تجزيه و تحليل دادهها از آزمون آناليز واريانس با دادههای تکراری استفاده شد. نتايج: يافتهها حاکی از آن بود که دانشجويان شرکتکننده در گروه نقشهکشی مفهومی بالينی در هيچ يک از ابعاد 5 گانه مهارتهای تفکر انتقادی شامل تحليل، استنباط، تفکر استقرايی و قياسی و ارزشيابی توسعه نداشتهاند و تفاوت آماری معناداری بين امتيازات روز اول، آخر و يکماه بعد از کارآموزی وجود نداشت. در مقابل يافتهها نشان داد که مهارت تفکر انتقادی دانشجويان گروه فرايند پرستاری در ابعاد استنباط و استدلال استقرايی در طول مدت پژوهش افزايش يافته است و تفاوت معناداری بين ميانگين کلی امتياز مهارتهای تفکر انتقادی در اين گروه يک ماه پس از مطالعه وجود دارد. اين در حالی است که ميانگين کلی تفکر انتقادی در دو گروه بلافاصله و يک ماه پس از کارآموزی از نظر آماری معنادار نبوده است. نتيجهگيری: هرچند با توجه به زمان و تعداد محدود دانشجويان شرکتکننده در مطالعه، نتيجهگيری قطعی در خصوص اثربخشی فرايند پرستاری و نقشهکشی مفهومی بالينی امکان پذير نيست، اما شواهد موجود حاکی از آن است که فرايند پرستاری در مقايسه با نقشهکشی مفهومی بالينی در توسعه مهارتهای تفکر انتقادی دانشجويان پرستاری مؤثر تر بوده است. به نظر میرسد لزوم انجام تحقيقات بيشتر در مدت زمان طولانی تر میتواند به تصميمگيری مبتنی بر شواهد کمک نمايد.
其他摘要:Introduction: Development of critical thinking and clinical education has remained a serious and considerable challenge throughout the nursing educational system in Iran. Education experts believe that effective teaching methods such as concept mapping and nursing process are practical strategies for critical development. Thus, this study was carried out to compare the effectiveness of clinical concept mapping and nursing process in developing critical thinking skills among nursing students. Methods: This is a clinical trial. 41 nursing students who studied in 4th semester at Isfahan University of medical sciences were randomly divided in nursing process, and clinical concept mapping groups. They were asked to prepare a concept map or nursing process for their patient weekly. They were filled The California Critical Thinking Skills (form B) in the first and last day of their course as well as 1 month after study. Data analysis was done using t-test and ANOVA. Results: The results indicated that the students within the clinical concept-mapping group had not developed in any of the 5-fold critical thinking skills. There was no significant difference between their scores (in the first and last day of their course as well as 1 month after study). On the contrary, the results showed that the students’ critical thinking skill in the nursing process group had developed in inference and inductive thinking throughout the study. In 1 month after study, there was a significant difference between the mean score of this group’s critical thinking skills. In the two groups, in each point of study, the total mean of critical thinking scores were not statistically significant. Conclusion: Even though it is impossible to draw a definite conclusion due to sample size and time limitation, the present evidence indicated that nursing process could be more effective in critical thinking development. Further research with more time can be useful for evidence-based decision-making.