文章基本信息

标题：تأثير روش آموزشی «توضيح- نمايش- مشاهده- عمل»Tell-Demonstration-Observation-Action بر کيفيت يادگيری دانشجويان دندانپزشکی
其他标题：Assessment of the effect of Tell-Demonstration-Observation-Action educational method on dental students\' quality of learning
本地全文：下载
作者：ali bagherian ; mostafa sadeghi
期刊名称：Iranian Journal of Medical Education
印刷版ISSN：1608-9359
电子版ISSN：1735-8892
出版年度：2012
卷号：11
期号：7
页码：764-766
语种：Persian
出版社：Isfahan University of Medical Sciences
摘要：رسالت اصلی دانشگاه‌های علوم پزشکی تربيت نيروی انسانی برای ارتقای بهداشت و درمان جامعه است(1تا3). يکی از عناصر اصلی فرآيند آموزش به‌کار‌گيری شيوه‌های نوين تدريس است(4تا6). در دهه‌های اخير محققين در صدد پيدا نمودن شيوه‌های آموزشی هستند که بتواند نيروهای درمانی کارآمد‌تری را تربيت نمايد (6تا9). در حال حاضر، رايج‌ترين قالب تدريس دروس عملی دندانپزشکی به دو صورت مجزای پره‌کلينيکی (فانتوم) و کلينيکی است. با توجه به فاصله زمانی طولانی بين ارائه واحدهای نظری، پره‌کلينيک و کلينيک، وقتی دانشجو وارد کلينيک می‌گردد تنها مطالب کم رنگی از دروس تئوری گذشته را در ذهن خود دارد. در واقع او شيوه انجام و وسايل مورد نياز يک روش درمانی را بدون ديدن آنها فراگرفته است. با عنايت به کاستی‌های موجود در استفاده از روش‌ سنتی آموزش دروس عملی دندانپزشکی، محققان تصميم به اجرا و ارزيابی روش آموزشی پيشنهادی تحت عنوان "توضيح- نمايش- مشاهده- عمل" Tell-Demonstration-Observation-Action (TDOA) گرفتند. روش‌ها: اين مطالعه به صورت مداخله‌ای و با روش نمونه‌گيری سرشماری بر روی دانشجويان ورودی 1385 که واحد دندانپزشکی کودکان عملی يک و قسمت اول عملی دو را به ترتيب در ترم‌های هشتم (نيمسال دوم 89-1388) و نهم (نيمسال اول 90-1389) انتخاب نموده بودند، انجام گرديد. در اين مطالعه در هر ترم چهار دوره يک ماهه (روتيشن) و در هر دوره پنج دانشجو شرکت داشتند. هر روز کاری به مدت سه ساعت بود. مهارت‌های تقسيم‌بندی شده مورد آموزش در ترم هشتم شامل معاينه، تشکيل پرونده، پروفيلاکسی دندان‌ها، فلورايدتراپی، فيشورسيلانت‌تراپی و ترميم رزينی پيشگيرانه (PRR) و در ترم نهم پالپوتومی و پالپکتومی دندان‌های شيری بودند. استادان بخش نيز طی جلسه‌ای توسط مجری طرح که طراح روش مورد مطالعه هم بود، با هدف، فلسفه و روش اجرای کار، آشنا شدند. در اين روش، ابتدا به صورت تئوری در حالی که دانشجويان وسايل مورد نياز مهارت مورد آموزش را در روبروی خود مشاهده می‌کردند، فلسفه و هدف کار برای آنها توضيح داده شد (Tell). سپس نحوه انجام کار بر روی دندان کشيده شده يا بيمار و يا هر دو (بسته به مهارت مورد آموزش)، توسط استاد برای دانشجويان توضيح و نشان داده شد (Demonstration). دانشجو علاوه بر مشاهده انجام فرآيند مورد آموزش توسط استاد در مرحله قبلی و پيش از اينکه خود شخصاً به انجام درمان بر روی بيمار بپردازد، مراحل انجام درمان توسط دانشجويان ترم‌های بالاتر را در زير نظر استادان بخش مشاهده (Observation) و در صورت نياز به آنها در انجام درمان کمک نمود. سرانجام دانشجو همان درمان‌ها را شخصاً و زير نظر استادان بخش بر روی بيماران انجام داد (Action). برای ارزيابی نظرات دانشجويان نسبت به روش جديد آموزشی، پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته‌ای شامل هفت سؤال در پايان نيمسال اول سال تحصيلی 90-1389 (ترم نهم) در اختيار آنان قرار گرفت. روايی محتوايی پرسشنامه، ا زطريق اخذ نظرات افراد متخصص تأييد گرديد. پايايی آن نيز از طريق آزمون مجدد که با فاصله دو هفته بر روی تمامی افراد مورد مطالعه انجام شد، تأييد گرديد( 95%=r). برای جلوگيری از بروز سوگيری، توزيع و جمع‌آوری پرسشنامه‌ها توسط پرستار بخش انجام شد. نحوه پاسخ‌دهی به سؤالات بر مبنای رتبه‌بندی ليکرت از بسيار مخالف تا بسيار موافق (با نمره 1 تا 5) بود. تجزيه و تحليل اطلاعات توسط نرم افزارSPSS-17 و با استفاده از آمار توصيفی انجام شد. يافته‌ها: در مجموع 20 دانشجو در مطالعه شرکت داشتند که 50 درصد آنها (10 نفر) دختر بودند. نتايج نشان داد که ميانگين و انحراف معيار نمره کسب شده از سقف پنج 53/0±65/4 بود. شصت و پنج درصد از دانشجويان به تمامی سؤالات پرسشنامه پاسخ بسيار موافقم را دادند و هيچ يک از سؤالات پرسشنامه با گزينه بسيار مخالفم پاسخ داده نشده بودند. بحث: ويژگی مهم روش TDOA اين است که به علت پيوستگی آموزش تئوری، پره‌کلينيک و کلينيکی برای هر مهارت، سهولت يادگيری و ماندگاری بهتر مطالب را در پی خواهد داشت؛ يافته‌های اين مطالعه نيز مؤيد اين موضوع است. از ارکان اصلی اين روش، نمايش انجام مهارت عملی توسط استادان و مشاهده عملکرد دانشجويان سال بالاتر توسط دانشجويان سال پايين‌تر است. مطالعه فيوگيل (Fugill) نيز نشان داده است که دانشجويان دندانپزشکی از مشاهده مراحل انجام کارهای کلينيکی که توسط استاد مربوطه به عنوان role model انجام می‌گرديد، رضايت بسيار داشتند(10). نتيجه‌گيری: يکی از مهم‌ترين موانع اجرای روش TDOA عدم تناسب کوريکولوم فعلی با زمان مورد نياز برای اجرای کامل آن می‌باشد؛ چرا که در کوريکولوم موجود حجم زيادی از مطالب بايد در فرصتی اندک به دانشجو آموزش داده شود که اين موضوع موجب می‌شود که دانشجو مهارت‌های زيادی را به صورت ناقص بياموزد و پس از فراغت از تحصيل با آزمون و خطا بر روی دهان بيماران به تدريج مهارت تجربی را کسب نمايد.